- شهرستانی حدود هشتاد روستا دارد و دارای جمعیت حدود چهارصد هزار نفر است تمامی زمین‌های این مناطق اعم از مزروعی و مسكونی توسط شخصی كه از نزدیكان رضا شاه بوده تصاحب شده و بعدا هم وقف شده آیا اینگونه وقف كه وی صاحب اصلی نبوده صحیح است یا خیر؟

بسمه تعالی

وقف باید از طرف مالك یا كسی كه مالك به او اختیار داده باشد واقع شود، و با فرض شك محمول بر صحت است و خصوصیات موضوع باید در محاكم شرعیه رسیدگی شود.

- روستایی است كه در حدود یكصد سال قبل می‌گویند كه مالك آن به شرح زیر آن را وقف كرده. ششدانگ روستا اعم از زمین‌های مزروعی و بایر و رود و ملك مسكونی و جنگل‌های مربوطه روستای مذكور و ...، منتهی در اینجا چند سوال شرعی برای روشن شدن وظیفه شرعی و دینی ما مطرح است.

آیا مالكین آن زمان با توجه به اینكه منطقه ارباب و رعیتی بوده با این كیفیت مالك شرعی بودند كه بتوانند وقف كند یا خیر؟

بسمه تعالی

با احراز مالكیت وقف صحیح است.

اگر چنین وقفی صحت شرعی داشته باشد آیا خانه‌هایی كه قبل از وقف در تصرف مردم بوده آیا مالك چنین حقی دارد كه خانه‌های مسكونی مردم روستای مذكور را وقف كند؟

بسمه تعالی

با عدم احراز مالكیت واقف نسبت به خانه‌های مذكور، وقف صحیح نیست.

- اینجانب 71 سال از عمرم می‌گذرد قبلا ساختمانی به نام حسینیه امام حسن مجتبی(ع) وقف كردم و مجتمع فرهنگی و علمی امام حسن مجتبی(ع) تشكیل شد كه در آن مكان عزاداری و اطعام طعام و امورات مذهبی و تعلیم قرآن در ایام سال برقرار است. قصد دارم خانه مسكونی خود را هم به نام دارالشفاء حضرت امام حسن مجتبی(ع) و مغازه را جهت تعمیرات احتمالی آن دو باب ساختمان و هزینه‌های تدریس و تعلیم قرآن و تعمیر حسینیه امام حسن مجتبی(ع) وقف كنم، اما می‌خواهم تا اینجانب و همسرم در حیات هستیم از آنها استفاده كنیم و پس از درگذشت ما تحویل وقف شود اجازه می‌فرمایید در دفتر خانه رسمی حاضر و به صورت فوق كه سوال شد به اداره اوقاف واگذار شود كه انشاءالله بعد از مرگ ما به وقف عمل شود.

بسمه تعالی

اگر تا زنده هستید وقف كنید و تحویل متولی شرعی دهید مانع ندارد و می‌توانید تصرف مادام العمر خودتان را در ضمن وقف شرط كنید ولی باید وقف منجز فعلی باشد و وقف بعد از فوت صحیح نیست.

- بنده یك پدر شهید هستم كه تنها فرزندمان شهید شده است و الان خودمان دو نفر به سن كهولت و پیری رسیده ایم و یك منزل داریم كه حدودا پنج میلیون تومان ارزش دارد می‌خواهیم بعد از مرگ خودمان وقف حسینیه اعظم شهر كنیم آن طوری كه سوال گرفتیم وقف باید منجز باشد و نمی‌شود گفت بعد از مرگ ما این منزل وقف حسینیه باشد، لذا از آن مقام عظام عاجزانه می‌خواهم برای ما روشن بفرمایید كه ما چه كار كنیم و چگونه وقفمان صحیح است؟

بسمه تعالی

می‌توانید منزل را در حال حیات خودتان وقف كنید و تحویل هم بدهید ولی منافع آن را مادام‏الحیات برای خودتان و همسرتان استثناء كنید.

- از مال دنیا یك خانه مسكونی و یك باب مغازه دارم كه درآمد آن كمك خرجی‌ام است می‌خواهم وصیت كنم با توجه به اینكه بیش از 3/1 اموالم نمی‌توانم وصیت كنم آیا می‌توانم هم اكنون كه زنده هستم مغازه‌ام را وقف كنم مشروط بر اینكه بعد از مردنم اجاره آن را به طلبه‌هایی كه در شهر خودمان درس می‌خوانند تقسیم شود و كتاب خریداری كنند و اما منزلم را به فرزند خوانده ام ببخشم مشروط بر اینكه تا زنده هستم در آن بنشینم و بعد از مردن او باشد.

بسمه تعالی

می توانید مغازه را در حال حاضر وقف و منافع آن را مادام الحیات استثناء كنید و نیز می‌توانید منزل را به استثنای منافع به هر فردی ببخشید البته مشروط به اینكه قبض و اقباض به نحو معتبر شرعی انجام شود و در زمان زندگی اختیار اموالتان با خودتان است.

- اینجانب به موجب سند عادی موازی هیجده قصب زمین كه 450 متر مربع است خریداری كرده ام كه پس از خرید متوجه شده‌ام اراضی مزبور حدود 5/2 دانگ آن مشاعا وقف بوده و استفتاء می‌ كنم آیا معامله فوق باطل است یا خیر و تكلیف اینجانب چیست؟

بسمه تعالی

در فرض سوال معامله نسبت به مقداری كه وقف بوده باطل و نسبت به بقیه صحیح است و شما حق فسخ اصل معامله و مطالبه پولی كه داده‌اید را دارید.

- املاك و مزارع ششدانگ موقوفه ای وجود دارد كه كشاورزان به استناد داشتن سندهای اصلاحات ارضی قبل از انقلاب تاكنون حاضر به پرداخت مال الاجاره شرعی به متولی و اوقاف نشده اند، لذا برای متشرعین و مبلغین مذهبی این سوال مطرح است كه با علم به موقوفه بودن آب و ملك و احراز عدم پرداخت حقوق وقف تكلیف شرعی آنها در استفاده از ملزومات املاك و منازل مذكور چیست؟

بسمه تعالی

تصرفات در املاك موقوفه موقوف بر اذن و اجاره متولی شرعی موقوفه است.

- زمینی است موقوفه روشنایی مسجد كه در اثر احداث خیابان قسمت اعظم آن در مسیر خیابان قرار گرفته است حال اگر توسط متولی یا مستاجر روی باقیمانده موقوفه احداث ساختمان به صورت تجاری یا مسكونی شود آیا ساختمان احداث شده وقف محسوب می‏شود یا فقط زمین وقف است؟

بسمه تعالی

هرگونه تصرف در موقوفه باید زیر نظر متولی شرعی وقف و صلاح وقف باشد و ساختمان احداثی ملك احداث كننده است، ولی اجاره زمین را باید به متولی شرعی موقوفه بپردازد.

- ملكی مزروعی را شخصی وقف كرده كه درآمد آن را به مصرف مجالس تعزیه داری حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) برسانند چون متولی درستی نداشته از میان همین زمین ذكر شده جوی برای راه آب بیرون كرده‌اند، در حالی كه یك نفر از ورثه مرحوم واقف كه خود را مسوول می‌داند می‌خواهد زمین را به حال اول برگرداند مخالفت می‌كنند حكم آن را مرقوم فرمایید كه مورد نیاز است.

بسمه تعالی

احداث جوی آب و راه عبور آب در زمین موقوفه موقوف به اجازه متولی شرعی موقوفه و تنظیم قرارداد اجاره با متولی شرعی در این باره است، و بدون اذن و اجازه متولی موقوفه در حكم غصب و موجب ضمان است.

فراهنگ 1883**1588